انواع زنبور های ساکن کندو و فعالیت آنها
یک زنبور دار برای پرورش زنبور و استحصال فرآورده های زنبور عسل لازم است با انواع زنبور های ساکن کندو و فعالیت آنها کاملا آشنا باشد.
١ــ ساکنين کندو را تشخيص دهد.
٢ــ مشخصات ملکه را بداند.
٣ــ ملکه زنبورعسل در کندو را تشخيص دهد.
٤ــ تفاوت ملکه و گروههای ديگر زنبورعسل را درک کند.
٥ــ از نحوه تخمگذاری ملکه آگاه باشد.
٦ــ نحوه پرورش ملکه در کندو را بداند.
٧ــ نحوه تغذيه لاروها را بداند.
٨ ــ حجره ملکه را بشناسد.
٩ــ کندوی بی ملکه را تشخيص دهد.
١٠ــ بتواند ملکه جديدرا به کندو معرفی کند.
١١ــ عوامل مهم در پذيرش ملکه را بداند.
١٢ــ چگونگی پيدايش کارگران تخمگذار و روش از بين بردن آنها را بداند.
١٣ــ بتواندزنبور نر را شناسايی کند.
١٤ــ زنبور کارگر را شناسايی کند.
١٥ــ از فعاليتهای زنبورعسل کارگر آگاه باشد.
١٦ــ از فعاليتهای زنبورعسل کارگر را در خارج از کندو آگاه باشد.
١٧ــ از رشد و تکامل ملکه مطلع باشد.
١٨ــ قابهای عسل را از کندو خارج کند.
انواع زنبورنر:
زنبور نر یکی از 3 نوع زنبور های ساکن کندو می باشد که از تخم بدون نطفه توليد میشود، جثه آن پهنتر و حجيمتر از زنبور کارگر است و بدنش پوشيده از مو است هنگام پرواز صدای بالها بيشتر از زنبوران کارگر است.
زنبور نر فقط کروموزمهای مادر را به ارث میبرد، زنبور نر فاقدنيش بوده و قادر به جمع آوری گرده و نوش نيست،در کار کندو نيز دخالتی ندارد و حتی در خوردن غذا بايد توسط کارگران به او کمک داده شود.
چنانچه او را از کارگران جدا کنيم، به زودی از بين خواهد رفت. تنها وظيفه زنبور نر جفتگيری با ملکه های جوان است. زنبورنر که یکی از انواع زنبور های ساکن کندو و فعالیت آنها بخش مهمی از زندگی کندو است تا روزهشتم پس از تولد در کندو به سرمی برد و بيشتراوقات را به استراحت می پردازد،
از روز هشتم به بعد زنبور نر قادر به جفتگيری است. زنبور نر دارای ً تقريبا ١١ ميليون اسپرم است. عمر طبيعی زنبورنر در حدود ٦٠ روزاست و تعداد آنها درهر کندو ً تقريبا به
٦٠٠ــ٥٠٠ عددمیرسد.
زنبورهای نر مجاز هستندکه از يک کندو به کندوی ديگر بروند. دوره دگرديسی آن ٢٤ روزاست. با تمام شدن شهد در منطقه، کارگران آنها را از کندو رانده و بر اثر بی غذايی میميرند.
اين علامت تمام شدن گلها و هشداری به زنبورداران است، تا در انتقال کندوهای خود به منطقه پرگل ديگری اقدام کنند.
زنبور کارگر:
زنبورهای کارگر ازنظر جثه کوچکترين افرادکلنی را تشکيل میدهند،در طول مدت زمستان و اوايل بهار جمعيت آنها مرتب نقصان پيدا کرده و حال آن که دراواخر بهارتعداد آنها روبه
افزايش میگذارد. موقعی که کلنی در حداکثر رشد باشد، تعداد کارگران ممکن است، به ٥٠ يا ٦٠ هزار هم برسد (کندوی قوی) زنبوران کارگر یکی دیگر از انواع زنبور های ساکن
کندو با فعالیت زیاد از کندو است آنها ماده هايی هستند که تخمدانهایشان رشد نکرده و صفات ثانوی در آنها ظاهر نشده است. اين زنبورها فقط در موارد استثنايی تخم میگذارند که قبلا به آن اشاره شد.
در زنبورهای کارگر، مفصل اول پای آخر رشدکرده و درآن اندامهای جمع آوری و نگاه داری گرده گل تعبيه شده است. به علاوه مفصلهای سطح زيرين شکم دارای غددی است که از
آنها مواد معطر ترشح میشود.
مراحل نشو و نما:
تخم زنبورعسل ً تقريبا استوانه ای شکل وکمی خميده به طول تقريبی ٣ــ٢ميلیمتر است وقتی تازه گذاشته شود، سفيد مايل به سبز است. در شرايط طبيعی اين تخمها به وسيله
سر باريک خود به طورعمودی درته سلولها قراردارند. تخم پس از سه روزتبديل به لارومیشود.به محض اين که نوزاد خارج شد زنبورهای پرستار شروع به ريختن غذا در سلول کرده و
به پرورش آنها اقدام میکنند. لاروها ً معمولا خميده به پهلوی چپ يا راست در ته سلول قرار میگيرد. وقتی که به رشدکافی رسيدند،دهانه سلول بسته وبه مروراز حالت خميدگی
خارج وبه صورت عمودی قرار میگيرد. وقتی ً کاملا عمودی قرار گرفت، شروع به تنيدن پيله میکند و در داخل پيله تبديل به شفيره میشود. لارو کارگر ٦ روز بعد از تفريخ از تخم تغذيه
خود را کامل کرده و اقدام به تنيدن پيله میکند، بعد از تنيدن پيله به صورت شفيره سفيد و در آخر به رنگ تيره يا زرد درآمده و درآخرين روزها فعال شده شروع به جويدن سرپوش
سلول خود میکند، دوره دگرديسی زنبور کارگر ٢١روز است.طول مدت زندگی کارگران بسته به اوقات مختلف سال ً کاملا متفاوت است.
فعاليتهای زنبورهای کارگر:
الف) کارهای داخل کندو:
کار های داخل کندو عبارت است از پرستاری، شانسازی، انتقال غذا و پاسداری.
کارگرها تا ٢١ روز پس از تولد قادر به پرواز نيستند، در اين مدت کارهای متفاوت را داخل کندو به اقتضای سنشان به عهده میگيرندکه به قرار زير است:
١ــ پس ازتولدنخست مقدار زيادی گرده گل وعسل میخورندتا قوت بگيرند، سپس دو روز اول را به کار تميز کردن بدن خود و سلولهايشان و همچنين کمک به تميزکردن هم سن و
سالهايشانمیپردازند. در اين مدت يک جفت غده شيری که در سرشان قرار دارد فعاليت و ترشح را شروع و ژله ی شاهانه يا شير را از خود ترشح میکنند.
٢ــ از روز سوم به بعدبه تغذيه لاروهايی که سنشان از سه روز بيشتر است، میپردازند.
٣ــ از روز پنجم پس از تولد که غده های شيری به حداکثر رشدشان رسيده و نقصهای آنها رفع شده، وظيفه تغذيه ملکه و لاروهای جوانی که سنشان بين ١ تا ٣ روز است را به
عهده میگيرند. واين وظيفه را تا روز ١٢ بعد از تولد انجام میدهند. از آنچه گفته شد اين نتيجه ی مهم را میگيريم که ملکه فقط به وسيله ی زنبوران جوانی تغذيه میشوندکه سن آنها بين ٥ تا ١٢ روز است.
٤ــ ازروز سيزدهم سه جفت از چهار جفت غددمومی که زير شکم کارگران قراردارند، شروع به ترشح کرده و زنبورهای جوان را مجبور به موم سازی میکنند، اين کار را تا روز هيجدهم پس ازتولد ادامه میدهند، بنابراين بايد معتقد شويم که وی تنها شش روز موم ترشح میکند و پس از آن غدد مومی آنها از کار میافتد.
٥ــ از روز هيجدهم کارگران جلوی سوراخ پرواز و در داخل کندو نظارت بر رفت و آمد زنبورها و در صورت لزوم دفاع ازآن را به عهده گرفته و در ضمن گاه گاهی هم پروازکوچکی را برایجهتيابی در اطراف سوراخ پرواز و کندو انجام میدهند.
ب) کارهای خارج ازکندو:
کار های خارج از کندو عبارتنداز جمع آوری شهد، گرده، بره موم و آوردن آب.اين مرحله از زمانی شروع میگردد که زنبور قادر به پرواز شده و با مرگش خاتمه میيابد.زنبورها از روز ٢٢ به کارهای داخلی در کندو خاتمه داده و مشغول کارهای خارج از کندومیشوند.
کارگران به محض اين که قادر به پرواز شدندبه چهار دسته نامساوی تقسيم میشوند.
دسته ی اول:
انواع زنبور های ساکن کندو فعالیت های بی نظیری از خود نشان می دهند که همه گی نشان دهنده نظم فوق العده کندو است. دسته اول به جمع آوری صمغ درختان پرداخته که پس از حمل به کندو و مخلوط کردنشان ماده ای به نام بره موم را به وجود میآورند. بره موم مثل الکل خاصيت ميکروبکشی و ضدعفونی دارد.
زنبورها با آن جدار داخلی سلولها را خوب ضدعفونی میکنند تا نوزادان در محيطی آلوده تولد نيافته و در نتيجه بيمار و تلف نشوند، از بره موم برای مسدودکردن سوراخها و درزهای
جدارکندو که قطرشان از چهار ميلیمتر کمتر باشد و همچنين برای کوچک کردن سوراخ پرواز از زنبورها استفاده میکنند.
دسته ی دوم:
آب مورد احتياج جمعيت را از خارج کندو حمل تا به زنبورهای جوانی که در داخل کندو مشغول بوده و هنوز قادر به پرواز نيستند، آب برسانند.
دسته ی سوم:
گرده گل را به دو پای عقب خود و در محلی که آن را سبد گرده مینامند، به کمک بزاق دهان چسبانيده با خود به کندو میآورند. و آن را در داخل سلول ها ذخيره ولی برخلاف
عسل هرگز سرش را نمیپوشانند. داخل سلولها ذخيره کرده را آنقدربا سر فشارشان میدهند تا همه هوا را از خلل و فرج آن خارج کنندو پس ازاين که دو سوم سلول با گرده پر شد
رويش را با يک قشرخيلی نازک عسل میپوشانند.
دسته ی چهارم:
که تعدادشان خيلی بيشتر از جمع ساير دسته ها است بر روی گلها نشسته و پشهد آنها را میمکند و پس از آنکه به اندازه کافی شهددرعسل دانشان جمع کردند، به کندو برگشته
وآن رادرداخل سلولها به همان حالت نارس میگذارند. در شبکه تاريکی مانع خروج آنها ازکندو میشود، همه کارگران چه پير و چه جوان با هم شهد را از داخل سلولها مکيده مقداری از
آب تبخير و آن راغليظ میکنند، و پس از آن که تبديل به عسل رسيده شد، آن را در سلولهايشان ذخيره و روی آن را با ورقه ی نازکی از موم میپوشانند.
فعاليت چهار دسته در بالای آن طور نيست که هر دسته ً منحصرا کاری را انجام دهند، بلکه بستگی به احتياجات کندو است، هر جا احتياج به کار بيشتری باشد، تعداد بيشتری زنبور کارگر در آن متمرکز می شوند.
