ملکه زنبور عسل

قبل از هر نکته در مورد زنبور عسل بايد دانست که کليه صفات يک کندو به ملکه زنبور عسل  بستگی

دارد. هر زنبوردار بايد بداند که هم ملکه ی خوب و هم ملکه ی بد وجود دارد.  ملکه  ای خوب و کامل

است که کندوی قویتری به وجود آورد و عسل بيشتری برداشت شود.

ملکه زنبور عسل، مادر کلنی است. ارزش ملکه برای کندو در اين است که يک جمعيت کافی از زنبوران

کارگر و تعداد کافی زنبور نر توليدکندتا وظايف کندو را انجام دهند. ملکه انتقال دهنده صفات اجداد

خود و همچنين صفات نرهايی است که با آنها جفتگيری کرده است. لذا خصوصيات کندو مانند

رنگ زنبوران، ميزان جمع آوری شهد و گرده، توليدموموآرامبودن درداخل کندو، مقاومتدرمقابل

بيماریها و زمستانگذرانی (به سرآوردن زمستان) بستگی به ملکه آن دارد. بنابراين دانستن صفات و

رفتارملکه برای زنبورداران لازموبا اهميت است. دراين بخش سعی شده است نکاتی درمورد ملکه

و تشخيص آن، پرورش، جفتگيری، تخمريزی کارگر تخمگذار، باکرهزايی و قضاوت در مورد ملکه

تشريح شود.

١ــ تشخيص ملکه

الف) تفاوت ملکه و گروههای ديگر زنبور عسل:

فرق ملکه زنبور عسل با زنبور کارگر
آن است که به نسبت از کارگر بزرگتر بوده و
فاقد زنبيل جمع آوری گرده در پاهای عقبی
است شکم ملکه درازتر از زنبور نر است در
حالی که شکم زنبور نر کوتاه و در قسمت
انتهايی کلفت است.
بالهای ملکه فقط قسمتی از شکم او
را می پوشاند، در حالی که بالهای زنبوران
کارگر ً تقريبا تمامی شکم را میپوشانند. سينه ی ملکه از سينه ی زنبورکارگر بزرگتر است وبا استفاده
از همين خاصيت، پنجره ملکه را طوری ساخته اند که بين دو طبقه کندو قرار میدهند و فواصل

راههای عبور آن طوری است که فقط کارگران قادر به عبور از آن بوده و زنبوران نر و ملکه نمیتوانند
ازآن عبورکنند. ازاين پنجره هادرپرورش ملکه و يا جلوگيری ازگسترش بيش از حدتخمريزی ملکه
در همه طبقات کندو استفاده میکنند.

ب) ملکه درداخل کندو:

ملکه زنبور عسل معمولا درمحوطه پرورش نوزادبه سرمی برد، مگردر حالی که کندو
را به هم زده باشند. هميشه ملکه را تعدادی زنبور کارگر (١٠ تا ١٢ عدد) که ملازم ناميده میشوند، در
حالی که سرهمه آنها متوجه ملکه است، حلقه واراحاطه کرده و اورا پرستاری و تغذيه میکنند.

ج) طرزپيداکردن ملکه درکندو:

برای پيداکردن ملکه بايدابتدا يک يا دو قاب کناری کندو
را که اغلب فاقدتخم و لارو هستندملاحظه و به کنار کندو تکيه داد. سپس بقيه قابها را يک به يک
بازديدکرد (ملکه ً معمولا روی قاب های با تخم و لارو جوان کارمی کندوبه ندرت روی قابهای بدون
تخم و لارو و همچنين قابهای عسل ديده میشود. مشاهده ملکه روی اين نوع قابها بر اثر فرارملکه
ازبازديدکننده است). قابهارا بايددرست بالای کندونگه داشته تا چنانچه ملکه براثر سنگينی شکم
از روی قاب به پايين افتاد، به داخل کندو بيفتد و گرنه در خارج از کندو ممکن است زير پا له شده و يا
نتواند راه خودرا به داخل کندو پيداکند. برای حصول اطمينان ازوجودملکه درکندو لازم نيست که
ً حتما خود ملکه ديده شود. اگر در کندو تخم روز و لارو در سنين مختلف به مقدار کافی و با کيفيت و
ترتيب مناسب،وجود داشته باشدو جمعيت کندو نيز کافی باشد، هيچ دليلی وجود ندارد که دنبال ملکه
بگرديم و حتی میتوان درمورد صفات خوب آن نيز قضاوت کرد. ملکه های علامتگذاری شده خيلی
آسانتر پيدا شده، برای علامت گذاری می توان از لاک ناخن که زود خشک میشود، استفاده کرد.
علامت بايددر قسمت وسط پشت سينه زده شود.

٢ــ پرورش ملکه درکندو

زنبوران کارگر در موقع لزوم به طور طبيعی از ميان لاروهای يک روزه کارگران، لارو ملکه را
انتخاب میکنند زيرا انتخاب لارو يک روزه برای پرورش ملکه اين ُحسن را دارد که ممکن است تخم
در دوران زندگی خود (٣ــ١ روزه) دستخوش فاکتورهای کشنده شود. ولی در مرحله لاروی اين
فاکتورها پشت سرگذاشته شده است. طبيعی است که با انتخاب لارو يک روزه ملکه چهار روز زودتر
از سلول خود بيرون خواهد آمد. به عبارت ديگر چنانچه ملکه از تخم يک روزه پرورش داده شود،
اين مراحل ١٦ روز به طول میانجامد. بايد دانست تخمهايی که برای پرورش ملکه به کار میروند، با
تخمهای مربوط به زنبور کارگر هيچگونه تفاوتی نداشته و هر دو بارور شده هستند و عواملی که موجب
تبديل تخم به ملکه يا زنبور کارگر میشوند، يکی اندازه حجره و ديگری نوع و ميزان تغذيه در دوران
لاروی است.
ملکه تخمهايی را که بايد کارگران از آن ملکه پرورش دهند در حجره های مخصوصی که از
حجره کارگر و نر بزرگتر و وسيعتر می باشد و اصطلاحا به نام سلول ملکه يا شاخون ناميده میشوند،
میگذارد و همچنين اگر در مواقعی نيز سلول لارو کارگر برای تبديل به سلول ملکه انتخاب شود
سلولهای مجاور آن سلول توسط زنبوران خراب شده و سلول کارگر انتخاب شده بزرگتر و تبديل
به سلول ملکه میشود. مراحل رشد ملکه شبيه مراحل رشد زنبور کارگر است. منتهی خيلی کاملتر
و با سرعت خيلی بيشتر، دوران لاروی ملکه پنج روز طول میکشد و در اين مدت ً مرتبا با ژله رويال
(شاه انگبين) تغذيه میشود. زنبوران کارگر مقدار زيادی ژله در حجره ملکه انباشته میکنند به نحوی

که لارو ملکه درروی آن شناوراست و مقدارآن بيش ازمصرف لارواست. به نحوی که پس ازتولد
ملکه نيز مازاد آن در حجره باقی میماند.

لارو ملکه با تغذيه کافی از ژله رويال با کيفيت و ترکيبات مخصوص به يک زنبور ماده با
تخمدانهای تکامل يافته تبديل میشود. ولی در مورد زنبوران کارگر پس از روز دوم تغذيه با ژله قطع
و باغذای ديگری که مخلوطی از گرده و شهداست، به طور متناوب تغذيه میشوند.

١ــ٢ــ حالات پرورش ملکه در کندو:

به طور طبيعی در سه3 حالت در يک کندو ملکه زنبور عسل پرورش داده می شود.

١ــ١ــ٢ــ موقعی که ملکه کندو به طور ناگهانی در اثر ابتلا به يک بيماری و يا وارد شدن
ضربه ناگهانی و پيش آمدهای ديگر در حين کار با کندو ازبين برود و کندو يتيم بشود (حالتاضطراری)
دراين حالت زنبوران کارگر، لارو يک روزه ای راکه در سلولهای کارگر است انتخاب و حجره آنها

راگسترش داده و آنها را دردوران لاروی مانند ملکه باژله رويال تغذيه میکنند و اين لاروها به ملکه
تبديل میشوند. البته پرورش ملکه در اين حالت موقعی امکانپذير است که در داخل کندو تخمها، يا
لارو های کارگر يک روزه وجود داشته باشد و يا به وسيله زنبوردار، شان حاوی تخم و لارو مناسب از
ساير کندوها به اين کندو داده شود و همچنين کندو و جمعيت و غذای کافی (عسل وگرده) داشته باشد
و يا در طبيعت غذای کافی موجود باشد.

٢ــ١ــ٢ــ موقعی که کندو خود را برای دادن بچه کندو آماده میکند (تکثير) در اين حالت
ابتدا چند حجره ملکه توسط کارگران در قسمتهای مختلف شانهای محوطه پرورش نوزاد ساخته
میشود و سپس ملکه درهر يک ازآنها يک تخم بارور شده میگذارد و لاروهای حاصله باژله رويال
تغذيه و به ملکه تبديل میشوند يا اين که سلولهای کارگر حاوی لارو يک روزه را تبديل به سلول ملکه
میکنند.

٣ــ١ــ٢ــ موقعی که ملکه کندو پير يا معيوب يا بيمار باشد و قادر به تخم گذاری در حد نياز
کندو نباشد و کندو بخواهد ملکه ديگری برای جانشينی او پرورش دهد، (جانشينی) در اين حالت نيز
اغلب يک حجره ملکه ساخته میشود و ملکه يک تخم بارور شده در آن میگذارد و به همان ترتيب که
ذکر شد پرورش يافته و به ملکه تبديل میشود.

لازم به تذکر است که سلولهای تعويض ملکه در اين حالت دارای تعداد محدود بوده (٢ تا ٣)
عدد و اکثرا در وسط شانها ساخته میشود.

٢ــ٢ــتغذيه لاروها:

تمام لاروهايی که ازدونوع تخم (بارور شده يا نشده) به وجودمی آيند،
به عبارت ديگر هر سه نوع لارو (کارگر، نر و ملکه) دردو روز اول حيات خود باژله تغذيه میشوند و بعد
از بسته به اين که لاروها مربوط به کدام گروه باشند، نوع و کيفيت و مقدارغذای آنها تفاوت میکند،
همانطوری که ذکر شد تغذيه لارو ملکه باژله رويال زيادی ادامه میيابد. ولی لاروهای زنبوران کارگر
و نر باغذای ديگری که مخلوطی ازگرده و شهداست، تغذيه میشوند. چنانچه لاروهای کارگرهم از
روز دوم به بعد با ژله تغذيه و حجره شان گسترش داده شود، به ملکه تبديل خواهند شد و اين خاصيت
اساس پرورش ملکه به دست و دخالت انسان را تشکيل میدهد.

٣ــ٢ــ حجره ملکه:

ملکه ها يا در حجره های مخصوصی که به اين منظور ساخته شده اند،
پرورش داده میشوند که در اين صورت اغلب در قسمت پايينی شان محوطه پرورش نوزاد قرار دارند
و يا از تغيير سلولهای کارگر به وجود میآيند که در وسط شانها واقعند. در هر صورت سلولهای
ملکه از دو نوع سلول ديگر بزرگتر بوده و به طرف پايين خم و کشيده شده اند و شبيه به نوک پستان
گاو هستند و هميشه مشخص و تعدادی زنبور کارگر به دور آن جمع میشوند.